Gözden kaçırmayın

Kadın hastalıklarında erken tanı hayat kurtarıyorKadın hastalıklarında erken tanı hayat kurtarıyor

Burun spreylerinin kullanım amaçlarına ve tedavi edecekleri hastalıklara göre farklı içeriklere sahip olabildiğini kaydeden uzmanlar, “Bu nedenle her burun spreyinin bağımlılık yapacağını söylemek yanlış bir yaklaşımdır. Bağımlılık yapmayan burun spreyi denildiğinde alerji belirtilerini azaltmaya yardımcı olan sprey çeşitlerinden bahsedilebilir. Bu spreyler genellikle her gün kullanılabilir ve bağımlılık yapmaz. Çoğunlukla reçetesiz satılan nazal steroid spreyler burun kanallarındaki iltihabı azaltmaya yardımcı olur. Antihistaminik spreyler de bağımlılık yapmayan burun spreyleri arasında yer alır. Aynı şekilde tuzlu su içeren nemlendirici spreyler de alışkanlık yapmaz” dedi.

“DÜZENLİ OLARAK KULLANILMAMALI”

Bağımlılık yapan burun spreyleri arasında genellikle burun tıkanıklığı problemini gidermeye yardımcı olan spreylerin yer aldığını kaydeden uzmanlar, “Soğuk algınlığının, gribin ya da sinüs enfeksiyonunun tedavisinde başvurulan bu spreyler, düzenli olarak kullanılmamalıdır. Dekonjestan spreyler olarak da bilinen bu ürünlerin üst üste 3-4 günden fazla kullanılmaması tavsiye edilir. Ürünlerin bu süreden daha fazla kullanılması spreylere karşı tolerans geliştirilmesine yol açabilir” dedi.

REBOUND ETKİSİ NEDİR?

Burun spreylerinin bağımlılık yapmasına neden olan bazı faktörlerin bulunduğunu kaydeden uzmanlar, bu faktörleri şu şekilde detaylandırdı: “Rebound etkisi ve bağımlılık riski: Burun spreylerinin bağımlılık yapması konusunda önemli kavramlardan biri geri tepme tıkanıklığı olarak da ifade edilen Rebound etkisidir. Bu etki, 3-4 günden fazla kullanılan dekonjestan spreylerin zamanla pek etki göstermemesi durumudur. Bu spreyleri uzun süre kullananlar, genellikle sprey kullanımını bıraktıktan sonra burun tıkanıklıklarının daha kötü olduğunu gözlemlerler. Bu nedenle birçok insan spreylere bağımlı olduğunu hissedebilir. Rebound etkisinin ilk belirtisi burun spreyine karşı tolerans gelişmesidir. Rebound etkisi ve bağımlılık benzer gibi görünse de aynı şey değildir. Bağımlılık beyni ve bireyin davranış biçimlerini değiştirir. Örneğin uyuşturucu bağımlılığında birey kendisine zarar verdiğini bildiği halde uyuşturucu kullanmaya devam eder. Ancak rebound etkisinde durum daha farklıdır. Rebound etkisi genellikle vücudun spreye karşı geliştirdiği bir tepki olarak ortaya çıkar. Sürekli kullanımın burun tıkanıklığına etkisi: Burun spreylerinin bağımlılık yapması, bazı burun spreylerine karşı tolerans geliştirildiğinden sprey kullanılırken bile burun tıkanıklığının daha kötü hale gelmesinden kaynaklanır. Geri tepme tıkanıklığı nedeniyle belirli bir süre sonra sprey kullanırken bile burun tıkanıklığı yaşayan birey, bu tıkanıklığı gidermek için daha sık burun spreyi kullanmaya başlar. Bu durum zaman içerisinde kısır döngü haline gelir. Burun tıkanıklığını gidermek için kullanılan spreyler, burun kanallarındaki şişmiş kan damarlarını daraltarak kısa süre içerisinde rahatlama sağlar. Bu durum iltihabı azaltır ve bireyin daha kolay nefes almasına yardımcı olur. Bu spreylerin önerilenden daha uzun süre kullanılması, vücudun ilaca karşı duyarlılığını azaltabilir ve istenen etkinin elde edilmesi için daha yüksek dozlara ihtiyaç duyulmasına yol açabilir. Bu durum da uyuşturucu bağımlılığı gibi olmasa da bireyin daha rahat nefes almak için burun spreyine bağımlı olduğunu hissetmesine neden olabilir” dedi.

UZUN SÜRELİ BURUN SPREYİ KULLANIMININ YAN ETKİLERİ

“Uzun süreli burun spreyi kullanımı bağımlılık etkisinin yanı sıra bazı yan etkilere de yol açabilir” diyen uzmanlar, “Burunda yanma, batma, kuruluk, burun akıntısı ya da hapşırma bu yan etkiler arasındadır. Daha ciddi yan etkiler arasındaysa kalp atışında değişiklikler (yavaşlama ya da hızlanma), baş dönmesi, mide bulantısı, baş ağrısı, ruh hali değişiklikleri, uyku problemleri ve aşırı halsizlik yer alır. Bu tür yan etkilerden birinin görülmesi halinde vakit kaybetmeden doktora başvurmak büyük önem taşır. Burun spreyleri nadiren de olsa alerjik reaksiyonlara da yol açabilir. Nefes almada güçlük, döküntü, kaşıntı; yüzde, dilde ve boğazda şişlik gibi alerjik reaksiyon belirtileri fark edildiğinde de vakit kaybetmeden tıbbi yardım almak gerekir” ifadelerini kullandı.

DOĞRU KULLANIM İÇİN İPUÇLARI

Burun spreyi bağımlılığının ciddiye alınması gereken bir konu olduğunu da kaydeden uzmanlar, “Her burun spreyi bağımlılığa yol açmasa da dekonjestan spreylerde bağımlılık riski olduğunu söylemek mümkündür. Ancak burun spreylerinin doğru şekilde kullanılabilmesi için dikkat edilmesi gereken bazı noktalar da bulunur. Burun spreyleri doğru şekilde kullanıldığında mevcut hastalıkların neden olduğu etkilerin giderilmesinde ve hastalığın iyileştirilmesinde oldukça etkilidir. Burun spreylerinin zararları uzun süreli kullanımda ve yanlış dozlarda kullanıldığında ortaya çıkar. Bu nedenle reçete edilen burun spreylerinin doktorun önerdiği süreden ve dozdan fazla kullanılmaması oldukça önemlidir. Burun spreylerinin bağımlılık yapan etkisinden korunmak veya bağımlılık tedavisi amacıyla alternatif yöntemler uygulanabilir. Burna tuzlu su çekmek, bulunulan ortamı nemli tutmak, sıcak suyla duş almak ya da buhar banyosu yapmak, nane veya okaliptüs yağı solumak, başı yüksekte tutarak uyumak bu yöntemler arasında sayılabilir. Burun tıkanıklığı kronikleşmişse bir kulak burun boğaz doktoruna başvurup muayene olarak burun tıkanıklığının nedeninin teşhis edilmesi de gerekir. Örneğin kronik burun tıkanıklıklarının en sık karşılaşılan nedeni kıkırdak ya da kemik eğriliği olarak isimlendirilen septum deviasyonudur. Bu durumu yaşayan birçok insan burun tıkanıklığını gidermek için uzun süre sprey kullanabilir. Oysa bu durumun tedavisi ancak septoplasti ameliyatıyla mümkündür” ifadelerini kullandı.

Haber / İrem BANÇO