Bankacılık sektörü 2018 yılını 54,1 milyar TL Net kar ile kapadı. 2019 yıl sonunda -5,1 milyar TL kayıp ile 49 milyar TL Net kar açıkladı. 2018’e göre kayıp % -9,4 oldu. Enflasyon etkisini düşündüğümüzde ciddi şekilde hedeflerde sapmalar oldu. Bankaların borsa değeri yarı yarıya eridi ama CEO'lar hep başarılı. Performansı düşük olan sadece şubeler çünkü. Stratejik hata yapsa da üst yönetim hiç üzerine alınmıyor belli ki. BDDK Üst Yönetimin atanmasında uygunluk veriyor ama bu yönetimin bankaları “basiretli bir tüccar” anlayışı ile yönetip yönetmediğini de yakından denetlemeli müdahalelerde bulunmalı bence. Zira bankalar aynı zamanda borsada işlem yapıyor, küçük yatırımcının haklarını başka türlü kim denetleyecek. Belli ki bazı bankalarda ciddi şekilde liyakatsiz üst yönetim enflasyonu var.
Kredi verdi vermedi tartışması ne kadar doğru?
2019 ilk çeyreğinin sonunda Ticaret ve Sanayi Odaları, Kamu kurumları, başta özel bankalar olmak üzere “Piyasaya yeterli destek verilmiyor, kredi kanalları kapalı” şeklinde eleştiriler yapmaya, duyurular açıklamaya başladı. Önceki yazılarımızda BDDK rakamları ile ortaya koymuştum. Bankalar 2019 yılında 50,9 milyar USD Mevduatta artış yapmalarına karşılık Kredilerde sadece 1 milyar USD artış olmuştu. Ortada bir orantısızlık vardı. 2020 yılında ise ilk iki ayında 15,1 milyar TL net kar açıkladılar. 2019 toplam karının üçte birini iki ayda yaptılar. Belli ki 2019’daki mevduat artışını iyi değerlendirmişler, 2020’de de meyvelerini toplamaya başlamışlar. İlk çeyrek mali veriler açıklanınca yüksek karlılığın nerelerden geldiğini göreceğiz. Kredilerden olmadığını şimdiden söyleyebiliriz sadece. Bu yazımızda da Sektördeki Toplam Kredilerin % 85’ini oluşturan 100 milyar TL üzeri kredi hacmine sahip 9 bankayı inceleyeceğiz. Bu dokuz banka aynı zamanda sektördeki Toplam Mevduatın % 77’lik payına sahip. Bakalım banka detayında sadece özel bankalar mı kredi vermemiş. Yoksa iddia edildiği gibi sadece Kamu Bankaları mı kredi vermiş.
Mevduatta kim ne yaptı?
Dokuz bankanın 2018 sonunda toplam mevduatı 1.784 milyar TL düzeyinde tamamlanırken 2019 sonunda %22,9 artarak 2.192 milyar TL düzeyine yükseldi. En fazla artış 116,2 milyar TL ile Ziraat Bankasında olurken, Vakıfbank 72,1 milyar TL Mevduat artışı ile ikinci sırada yer alırken yüzdesel artışta % 40,2 ile an yüksek artış gerçekleştiren banka oldu. İş Bankası 50,7 milyar TL artış yaparken diğer bir Kamu Bankası olan Halkbank 48,2 artış ile dördüncü sırada yer aldı. Akbank ise 35,7 milyar TL artış gerçekleştirdi. Bu bankaları Garanti BBVA 31,5 milyar TL artış yaparken YKB’nin artışı 20,2 milyar TL’de kaldı. Kısaca bankalar 2019’da beklenenin üzerinde mevduat toplamış durumda.
Hangi banka ne kadar kredi artırdı ?
Son haftaların ana konusu olan “kredi verdi vermedi” tartışmaları buradaki rakamlardan kaynaklanıyor. Yüksek sesten dillendirilen “Kamu Bankaları Kredi veriyor Yerli bankalar vermiyor” söylemi ne kadar gerçekçi bakalım. Tabloya ilk baktığımızda Hacimsel ve yüzdesel olarak en fazla kredi artışı yapan bankaların ilk üç sırada yer alan Kamu bankaları olduğu anlaşılıyor. Fakat burada dikkat edilmesi gereken mevduat tablosuna baktığımızda üç kamu bankaların artış yaptığı toplam mevduat tutarı 236,5 milyar TL olmasına rağmen kredilerdeki artış toplamı 178,4 milyar TL diğer bir ifade ile toplanan mevduat artışının % 75’i kadar kredilerde artış olmuş. Tabi banka özelinde yükümlülükleri vade yapısı yurtdışından alınan sendikasyon kredi koşulları hiç kuşkusuz bunu etkilemiştir. Listede yer alan yerli özel bankalar 2019’da yerli sermayeyi geçen YKB’yi de eklediğimizde 3 adet. İş Bank, Akbank ve YKB. Üç bankanın toplam mevduat artışı 106,6 milyar TL buna karşılık kredilerdeki artış toplamı 52,9 milyar TL. Kabaca mevduat artışının % 50’ye yakını kredide artmış. Bu açıdan bakıldığında eleştirilerde haklılık yan var.
Peki soru şu : Yerli bankalar kredi vermedi de yabancılar verdi mi? Listede yer alan yabancı ortaklı bankalardan QNB Finansbank 18,6 milyar TL Mevduat artırmış, buna karşılık 17,6 milyar TL kredi artırmış. Yanı bankalar içinde aslında eleştiri yapanların taktirini kazanacak bir görünüm sergiliyor. Buna karşılık YKB ve Denizbank toplam 35,3 milyar TL Mevduat arışı yaparken 28,7 milyar TL Kredi artışı gerçekleştirmiş durumda. Yani mevduata oranladığımızda %81’lik kısmını piyasaya kredi olarak vermiş. Kötü bir oran değil aslında. Bu durumda yerli sermayeli bankalara yapılan eleştiriler de bu fotoğraftan kaynaklanmakta aslında.
Kredilerin yüzdesel artışta durum nasıl?
Kredilerin yüzdesel artışına baktığımızda Kamu Bankaları ilk üç sırada yer alırken Akbank, Garanti BBVA, İş Bank ve YKB son sıralarda yer aldığı görülmekte. Dokuz bankanın ortalama kredi artışı % 14,3 düzeyinde olurken Denizbank ortalama düzeyinde kalmış, Akbank, Garanti BBVA, İş Bank ve YKB ise ortalamanın altında kalmış durumda. Bu tabloya baktığımızda da “sadece yerli sermayeli bankalar kredi vermedi” eleştirisi de haksız olmaktadır.
Para toplarım ama vermem diyenler
Mevduat ve Kredi artış tablolarını birleştirdiğimizde ilginç fotoğraf çıkıyor ortaya. Önce Kamuya bakalım; Ziraat Bankası 116,1 milyar TL Mevduatını artırırken 68,6 milyar TL Kredisi artmış. Aradaki 47,5 milyar TL farkı Ziraat Bankasının nerde kullandığı? Yine Vakıfbank’ta 12,5 milyar TL fark oluşmuş durumda. Kamu ve diğer bankalardan sadece Halkbank topladığı mevduattan daha fazla kredi artışı gerçekleştirerek Esnaf ve Sanayicinin bankası olduğunu kanıtlamış durumu ile alkışı hak ediyor.
Yabancı Bankalardan QNB Finansbank mevduat artışı ile kredi artışı başa baş olan bankalardan ve Piyasalardaki etkinliğinin boşa olmadığını da kanıtlar nitelikte. Zira 2018 ve 2019’da banka karlılıkları da ciddi şekilde istikrarlı giden nadir bankalardan. Denizbank ufak bir fark ile kredi iştahını devam ettiği anlaşılırken YKB 4,7 milyar TL, Garanti BBVA 10,9 milyar TL mevduatı artışını belli ki kredi yerine başka alanlarda kullanmayı tercih etmiş. Eleştirilere neden olan yerli bankalardan İşbank ve Akbank ise telkimli davrandığı anlaşılıyor. Zira İş Bank 30,8 milyar TL, Akbank 18,2 milyar TL mevduat artışına göre daha düşük kredi artışı sağlamış durumda.
Ücret ve Komisyon gelirlerinde durum nasıl?
2020 yılında TCMB ve BDDK Bankaların ücret ve komisyon gelirlerine yönelik piyasalardan gelen yoğun şikayetlerine tepkisiz kalmayarak ciddi düzenlemeler yaparak disipline etti. Bu yöndeki şikayetlerin de önü alınmış oldu. Bankalar artık keyfi ücret ve komisyon alamayacaklar. Zira daha önce de yazmıştım Bankalar 2019 yılında 160 milyar TL Net faiz geliri elde ederken 106 milyar TL ücret ve komisyon net geliri yazmıştı. Bu yöndeki sorunları ben de sık sık dile getirmiştim. Yapılan düzenlemelerde fazlalık var eksiklik yok. Emeği geçenlere vatandaş, esnaf sanayici adına tekrar teşekkür ediyorum. Burada bankaların kaybı ise 2020’de açıklanacak bilançolar ile ortaya çıkacak biz de vatandaştan ne kadar haksız kazanç elde ettiklerini görmüş olacağız.
Bankaların ücret ve komisyon gelirlerine baktığımızda Kredi tarafında hiç iştahı olmayan bankaların iş ücret ve komisyon kesmeye gelince doymak bilmeyen Aslan kesildiğini görüyoruz. En fazla ücret ve komisyon alan banka uzun yıllarda olduğu gibi 6 milyar TL gelir ile Garanti BBVA. Akbank uzun yıllar alt sıralarda kalmasına rağmen 2019 yılında müşteri kayıplarını da göze alarak ücret ve komisyon gelirlerinde5,6 milyar TL ile ikinci sıraya çıkmış durumda. İşbank 5,5 milyar TL ile üçüncü sırada yer alırken YKB 5,2 milyar TL’ye yükselmiş durumda. Vakıfbank ise 2018’de olduğu gibi 2019’da da ücret ve komisyon gelirini en fazla artıran banka konumunda. Son iki yıldır ücret ve komisyonlarda ilk sırada yer almasını banka yetkililerinin bir açıklama yapması yerinde olacaktır. Zira kredi limitlerini artırırken müşterilere zoraki sigorta yapılması; Rotatif / BCH kredi faiz oranlarının düşme sürecinde 2019’da müşterilerden peşin komisyon alması gibi sık şikayetler mutlaka BDDK’ya da gitmiştir. Burada bankaya ne gibi bir yaptırım geleceğini takip ediyoruz. Kısaca, Ücret ve Komisyon gelir artışında bir kamu bankasının son iki yıldır birinci olması yakışmadı, sorgulanmalı. Belli ki pazarlama tarafında ciddi fırsatçılık yapılıyor bu bankada. Ücret ve komisyonlarda son sıralarda ise Ziraat Bankası, Halkbank ve QNB Finansbank yer aldı. Bu bankaların hakkını teslim etmek gerekiyor.
Son günlerde moralimiz bozuluyor diye şikayet eden bankaların bunun nedenini sorgulamaları yerinde olacak. Bazıları görecek ki şikayet ettikleri bataklığa suları kendileri taşımış aslında. Yok öyle hem piyasada olmayalım hem de kar basalım, ücret ve komisyon alalım. Bazı bankalara bankacılık lisansının sadece para toplamak için alınmadığını hatırlatmak gerekiyor ki son BDDK düzenlemeleri de bunları hatırlatıyor ki yerinde düzenlemeler diye düşünüyorum. Bazı bankalar hep bana hep bana stratejisini gözden geçirseler fena olmaz. İçinizden gelen biri olarak diyorum ki : Dost acı söyler.
