Trafik kazalarının 7 katı can aldı

Çerkezköy, Kapaklı ve Pınarça sınırlarında 500 hektarlık alanda projelendirilen Çerkezköy Termik Santrali projesinin Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) süreci 4 Şubat 2019 itibariyle sonlandırılmıştı. Trakya Çevre Düzeni Planı’nda Kapaklı-Çerkezköy sınırları içinde termik santrale imkan veren plan değişikliğinin iptali için açılan iptal davasında bilirkişi heyeti Pınarça’da keşif yaptı. Alanın yeniden orman alanına dönüştürülmesi için mücadele devam ederken, Temiz Hava Hakkı Platformu tarafından yayınlanan Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri Raporu, termik santrallerin hava ve sağlığa olumsuz etkilerini bir kez daha ortaya koydu. Raporda, 2016-2018 yılları arasında Türkiye'deki hava kirliliği ve bunun sağlık üzerindeki etkileri değerlendirildi.

HAVA KALİTESİ EN KÖTÜ İL KAHRAMANMARAŞ

Hava Hakkı Platformu tarafından hava kirliliği ölçümleri ve ölüm istatistikleri verileri kullanılarak yapılan analize göre, Türkiye’de 2017 yılında hava kirliliği trafik kazalarının 7 katı can aldı. 2018 yılında Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği kılavuz hava kirliliği değerleri karşılayan tek il Ardahan oldu. 2018 yılında hava kalitesi en kötü olan il ise, Afşin - Elbistan ilçesinde işletmede olan 2 tane kömürlü termik santrali ve yeni santral planları ile gündeme gelen Kahramanmaraş. 2018 yılı Şubat ayında Çerkezköy’de faaliyet gösteren Batı Marmara Gazeteciler Derneği öncülüğünde aralarında Belediye Başkanları, bazı siyasi parti ve sivil toplum kuruluşunun temsilcilerinin de bulunduğu 40 kişilik heyet Kahramanmaraş'ın Afşin ilçesinde, termik santrallerin çevreye olan zararlarını incelemiş, Afşin’de bulunan termik santrali insan sağlığına ve doğaya zararlarını, bölge halkına getirdiklerini ve bölge halkından götürdüklerini birinci ağızdan dinlemişti.

56 İL KİRLİ HAVA SOLUDU

Rapora göre 2018 yılında hava kalitesi, ulusal sınır değerlerine göre değerlendirildiğinde; 81 ilin yarısından fazlası (yüzde 56) kirli hava soludu. Bursa Merkez ve Elbistan’da yaşayanlar neredeyse tüm yıl (10 aydan fazla gün) boyunca sınır değerlerin üzerinde kirli hava soludu. 2018 yılında ölçümler yetersiz olduğundan her 10 ilden 1’inde yaşayanların nasıl bir hava soluduğu bilinmiyor. Son 3 yılda hava kalitesi iyi düzeyde olan yani ulusal sınır değerleri karşılayan ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) sınır değerlerine çok yakın olan iller Ardahan, Artvin, Rize, Kırşehir ve Tunceli oldu. Son 3 yıldır Afyon, Ankara, Burdur, Bursa, Çorum, Denizli, Erzincan, Mersin, Kahramanmaraş, Manisa, Mardin, Muğla, Niğde, Osmaniye, Sakarya ve Sivas’ta hava kalitesinde hiçbir iyileşme olmuyor ve ciddi hava kirliliği yaşanıyor. 2017 yılında hava kirliliği nedeniyle yaşanan ölüm sayısının en fazla olduğu ilk üç il İstanbul, Bursa ve Ankara oldu. 2017 yılında hava kirliliğine atfedilen ölümlerin il bazındaki ölümlere oranı en fazla olan iller ise sırasıyla Iğdır, Kahramanmaraş ve Afyon oldu.

HAVA KALİTESİ İYİLEŞTİ

Dünyada her yıl toplam 8 milyon insanın hava kirliliği nedeniyle erken öldüğü belirtilen raporda, Türkiye’nin 3 yıllık hava kirliliği karnesine de yer verildi. Buna göre, Aksaray, Aydın, Çankırı, Diyarbakır, Erzurum, Gaziantep, Karaman, Nevşehir, Sinop, Tekirdağ, Trabzon, Yalova’daki hava kalitesi verileri, son 3 yıllık sürede hava kalitesinin iyileştiğini ve ulusal sınır değerlere ulaştığını gösteriyor.

EN FAZLA YENİ KÖMÜRLÜ TERMİK SANTRAL PLANLAYAN ÜLKE

Temiz Hava Hakkı Platformu Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri Raporu’nda kömüre dayalı enerji politikasının sağlık etkilerine de yer verildi. Verilere göre Türkiye’de 2018 Eylül itibariyle işletmede toplam 19,9 GW kurulu gücünde 27 kömürlü termik santral bulunuyor. Buna ek olarak 33,4 GW yeni kömürlü termik santralin yapımı planlanıyor. Türkiye, hem sayı hem de kapasite bakımından Avrupa bölgesi ülkeleri (AB33) arasında en fazla yeni kömürlü termik santral planlayan ülke. Termik santrallerin sağlık etkilerini hesaplayan en güncel raporlardan biri olan Sağlık ve Çevre Birliği (HEAL)’ın 2015 yılın yayımlanan “Ödenmeyen Sağlık Faturası” raporuna göre, Türkiye’de kömürlü termik santrallerden kaynaklanan hava kirliliği 2 bin 875 erken ölüme neden oldu.

40 YILDA 11 BİN ERKEN ÖLÜME NEDEN OLACAĞI HESAPLANDI

Planlanan bazı termik santrallerin sağlık etkilerinin de incelendiği raporda “Greenpeace Akdeniz, Eskişehir’de planlanan termik santrallerin sağlık etkilerini anlamak için bir modelleme çalışması yürütmüştür. Buna göre Eskişehir’de 1100 MW’lık Alpu Termik Santrali işletmeye geçerse 35 yılda 3 bin 200 erken ölüme neden olacaktır. Trakya’da süreçleri devam eden Vize ve Çerkezköy termik santralden kaynaklanan hava kirliliğinin, yapılan modellemelere göre 40 yılda 11 bin erken ölüme neden olacağı hesaplanmıştır. Afşin-Elbistan’da 33 yıldır çalışmakta olan A santrali ve 15 yıldır çalışan B santrali parçacık madde ve azot dioksit kirliliği nedeniyle bugüne kadar 17 bin erken ölüme neden olmuştur. Yapılması planlanan 6 tane yeni kömürlü termik santral ömürlerini tamamladığında toplamda 32 bin erken ölüme neden olacağı tahmin edilmektedir. Muğla’da bulunan 3 kömürlü termik santralden kaynaklı 1983’ten bu yana hava kirliliğine bağlı olarak 45 bin erken ölüm vakasının meydana geldiği tahmin edilmektedir. Eğer özelleştirme sonrası planlanan rehabilitasyon tamamlanırsa bile santrallerin önümüzdeki 10 yıl içinde 5 bin 270 erken ölüme neden olabilecekleri tahmin edilmektedir” ifadeleri yer aldı.

Haber / Gülveren ALTUNOĞLU