Trakya'daki il, ilçe ve beldelerimizi tanıyalım...

Kırklareli’nin ünlülerini tanıtmaya devam ediyoruz. Kırklareli’nin önemli ünlü isimlerinden biride şair,yazar ve sinema oyuncusu ve yönetmen Cahit Irgat’tır. Cahit Irgat yaşamı boyunca bir çok şiir yazmış ve yüzden fazla filmde başrol ve karekter oyuncusu olarak rol almış, aynı zamanda da roman yazarı olan ve film yönetmenliği de yapan Irgat çok yönlü sanatçı idi. Cahit Irgat sanat aşkıyla yanıp tutuşan kişiliği yanı sıra da dost canlısı idi. Cahit Irgat,Doğum Tarihi - 21 Mart 1915, Kırklareli Lüleburgaz ilçesi,Ölüm Tarihi - 5 Haziran 1971, İstanbul, şair, tiyatrocu, sinema oyuncusu ve romancımız.

Gerçek adı Saffet Cahit Irgat olan şair, sinema sanatçısı ve tiyatrocu Cahit Irgat 1916 yılında  Kırklareli’nin Lüleburgaz ilçesinde doğmuştur. İlkokulu Lüleburgaz’da okudu sonra Edirne Öğretmen Okulu’na devam ederken tiyatroculuğa merak salar. Muhsin Ertuğrul’a başvurur ama Muhsin Ertuğrul ”Önce Tiyatro okulunu bitir sonra yanıma gel” deyince Irgat, bunun üzerine son sınıfta okulunu bırakarak tiyatroya yönelmiştir. 

TİYATRO HEVESİ UĞRUNA LİSE ÖĞRENİMİNİ YARIDA BIRAKTI  

Aşırı Tiyatro hevesi uğruna Cahit Irgat, Raşit Rıza Tiyatrosu’nda “O Gece” adlı oyunda ilk kez seyirci karşısına çıkar. Fakat ailesi onun oyuncu olmasını kesinlikle istememektedir. Bunun üzerine Cahit Irgat, lise öğrenimini de yarıda bırakarak Ankara Devlet Konservatuarı’na girer. Fakat 1932’de girdiği Ankara Devlet Konservatuarından da son sınıfta ayrılır. Konservatuarı bırakma nedenini ise 1968 yılında Akşam Gazetesi’nde yayınlanan “Çok Yaşayın Ölüler” adlı yazı dizisinde şöyle anlatmıştır. “Gece güzel başlamıştı. Avni Arbaş’ın atölyesinde. Rakılı şaraplı bir geceydi. Hep tanıdık ya sanatçı ya eğitimci kişilerdik bu çilingir sofrasında. Cin gibi zeki bir adamdı Hasan Ali Yücel. O güne dek hiç karşılaşmamıştık. Rakı bitmiş şaraba başlanmıştı. Konu dönmüş dolaşmış memlekete gelmişti. Eğitim meseleleri, sanat meseleleri, özgürlük meseleleri. Epey olmuştuk. Damdan düşercesine.

Sizin başka işiniz yok muydu ki Maarif Vekilliği’ne gelir gelmez attığınız imzalardan biri de benim konservatuardan kovulmam içindi, dedim. O, İyi olmuş. Çok iyi etmişim!.. Şimdi sanatçısın Paris’te. Orada kalsan ne olurdun? Maaşlı devlet oyuncusu.” Ankara Devlet Konservatuarı’ndan ayrıldıktan sonra 1936’da Paris’e gider. Bir sure Paris'te yaşamış ve orada da oyunculukla ilgilenmiştir.

CAHİT IRGAT ROMANTİK ŞİİRLER YAZIYORDU

Cahit Irgat, çeşitli dergilerde Cahit Saffet adıyla yayımladığı şiirlerinde önceleri romantik ve egzotik bir çizgi izledi. 1935-1940 arasında hece ölçüsüyle romantik şiirler yazıyordu. 1940 yılından sonra Toplumsal Gerçekçilik akımının etkisi ile şiirler yazmaya başladı. 1940 yılından sonra yazdığı şiirlerinde toplumcu anlayışı benimseyen şair serbest şiirin şiir anlayışına yönelerek heceli şiirler yazmayı terk etti.  Garip akımına yakın duran 1940 kuşağının toplumcu şairlerinden biri olarak kabul edildi. 

IRGAT ÇOK YÖNLÜ SANATÇI İDİ, SİNEMAYA 1939’A GİRGİ VE BAZI FİLMLERDE YÖNETMENLİKTE YAPTI

Çok yönlü bir sanatçı olan Cahit Irgat hayatını daha çok sinema ve tiyatroculuk ile kazanmaya çalışmıştır. Sinema ve tiyatrolarda başrol ve karakter rolleri oynamış esas meleği olan tiyatroculuk alanında hayatını kazanmaya gayret etmiştir. Ankara Devlet Konservatuarını bitirmemiş olsa bile daha çok bu yönce eğitim almış olması sebebi ile de en çok bu meslek üzerinde durmuştur. Sinemaya ise 1939'da girmiş, olgun erkek rollerinde oynamış,  sinema da yönetmenlik de yapmıştır. 1950 yılında Bırakılan Çocuk filmi yönetmemeliğini de yaptığı bir filmdir.1947 yılında ilk ve tek romanı olan, “Geri Dönemezsin” adlı romanını yayımlar.

TİYATRODA KURDU

1940 da İstanbul Şehir Tiyatrosu, 1951'de Küçük Sahne, 1957'de Devlet Tiyatrosu'na girmiştir. Daha sonra Oda Tiyatrosunu ve Cahitler Tiyatrosunu kurmuş olan bu tiyatrolarının yönetmenliğini de yapmıştır. 1962’de Dormen Tiyatrosu'na geçmiş olan sanatçı Haldun Dormen ile de uzun müddet çalışmıştır.  Sanatçı’nınn görev aldığı tiyatrolar ise şunlardır: İstanbul Şehir Tiyatrosu, Küçük Sahne, Devlet Tiyatrosu, Adana Şehir Tiyatrosu, Dormen Tiyatrosu, Oda Tiyatrosu ve Cahide Sonku ile kurdukları Cahitler Tiyatrosu. Mina Urgan'la bir dönem evli kalmış olan sanatçının, bu evliliğinden şair Mustafa Irgat ve oyuncu Zeynep Irgat dünyaya gelmiştir. 

BAŞROL OLMAK ÜZERE KARAKTER OYUNCUSU OLARAK SAYISIZ FİLMLERDE ROL ALDI,

Pek çok filmde rol alan sanatçı kötü adam, olgun erkek rollerinde ve yardımcı karakter oyuncusu rollerinde oynamıştır. Bir çok filminde kendi sesini kullanmış, başarılı bir oyuncu olarak kabul görmüştür.  Dudaktan Kalbe (1951), Kanlı Mezar (1966) gibi birçok filmde ve Vişne Bahçesi (1943), Fareler ve İnsanlar (1951), Godot’yu Beklerken (1954) gibi çok sayıda tiyatro oyununda rol aldı. Oda Tiyatrosu’nu ve Cahide Sonku’yla birlikte Cahitler Tiyatrosu’nu kurdu. Tüm şiirlerini Irgat’n Türküsü’nde (1969) toplayan sanatçının Geri Dönemezsin (1948) ve 1971’de Milliyet gazetesinde tefrika edilen İnsan Kafesi adlı romanları da vardır. 

CAHİT IRGAT 1971 YILINDA VEFAT ETTİ

Hakkında bir kaç kez Ceza Yasası'nın 142. maddesine aykırı görülerek davalar da açılmış olan, şiirleri romanları, filmleri ve tiyatro oyunları ile dolu dolu bir yaşam süren sanatçı 5 Haziran 1971 tarihinde İstanbul'da vefat etti. Sanatcının Ölümü tüm sanat çevrelerinde ve ülkede büyük üzüntü yarattı.Irgat’ın Mezarı Zincirlikuyu mezarlığındadır.

 ŞAİR CAHİT IRGAT

1940 kuşağı şairlerinden olan Cahit Irgat’ın, arayışlar içinde olduğu hissedilen ama kendine özgü bir şairdir. 2. Dünya Savaşı’nın sıkıntılarına yakından şahit olan şairin şiirlerinde bu dönemde yaşanan olayların izleri de bulunmaktadır. Şiirlerinde savaş karşıtı, insancıl ve barış yanlısı konular da bu yüzden öneli(öncelikli) yerler tutarlar. Şiirinin dokusunda savaş karşıtı bir anlayışın derin çizgileri bulunmaktadır. Yokluk, yoksulluk, şiirinin yaygın konularıdır. Buna rağmen şiirlerinde ferdi konulara da sık sık değinmiş, aşk, ayrılık, kendinden kaçış, içkide yoğunlaşma, insanlara küsme, insanlardan kaçma, yaşadığı kentin sıkıntılı koşulları ve ruhsal durumları işlediği temalardır.

 Cahit Irgat’ın  Kent dokusu ve yalnızlığa vurgu yapan bir şiiri:

“Her yerde aynı hava aynı koku, aynı dert

Korkuyorum.

sen de kaçma bu şehirden

Yalnız bırakma beni

Gökler bile değişiyor lahzada.

Gibi kent dokusunun ve yalnızlık duygusunun yönlendirdiği çok sayıda şiirleri vardır.

Günlük konuşma dilinden kopmayan, süslü dizelerden kaçınan şair duru bir dil kullanmıştır. Türkçe olmayan kelimeleri kullanmamaya özen göstermiştir.  Daha ziyade kısa şiirler yazan şair dizelerinde konuşma rahatlığı içindedir. Şiirlerinde toplumsal hayatın gerçeklerini, haksızlıklarını da dile getirmeyi ihmal etmemiştir. Bu tarz şiirlerini özellikle 1945 yıllardan sonra yazmıştır. Ferdi konulara değinen çok sayıda şiir yazan Cahit Irgat dönemlere ve esintilere göre yön değiştiren bir tema ve şiir anlayışlına sahiptir Toplumsal veya ferdi konularda da yazmış olsa bile şiirlerindeki temel eksen iyimserliktir. 1981 yılında, “Sanat Olayı” dergisinin haziran sayısında Şükran Kurdakul, “Bu şair, şiirimizin gözü yaşlı iyimseri Cahit Irgat’tır.”diye belirttiği gibi şiirlerinde hâkim olan duygu esasında iyimser bir yaklaşımdır

“... Boşa işlemiş zaman 

Bankalar kurulmuş sırtımdan

Dik dünyayı tırman tırman

Koşulmuşum...”

TİYATROCU VE SİNEMACI CAHİT IRGAT

Tiyatro ve sinemaya otuz beş yılını veren Saffet Cahit Irgat, ilk kez 1940 yılında “Yılmaz Ali” adlı filmde oynamıştır. Cahit Irgat, sahneye de Raşit Rıza Tiyatrosu’nda “O Gece” adlı oyunda çıkmıştır. Ne var ki, çocuklarının oyuncu olduğunu haber alan ailesi, onu evlatlıktan çıkarmıştır. İstanbul Şehir Tiyatroları, Küçük Sahne, Devlet Tiyatrosu, Adana Şehir Tiyatrosu, Dormen Tiyatrosu, Oda Tiyatrosu ve Cahide Sonku ile kurduklari Cahitler Tiyatrosu’nda çalışmıştır. Sanatçı, bir film yönetmiş, 50 den fazla filmde yardımcı aktör olarak da rol almıştır. Rol aldığı filmlerden bazıları şunlardır: Casus Kıran / Yedi Canlı Adam 1970,Ana Mezarı 1969,Fakir Kızı Leyla 1969,Dağları Bekleyen Kız 1968,Sevemez Kimse Seni 1968,Killing İstanbul'da 1967,Kızıltuğ 1952, Estergon Kalesi 1950. “Küçük yaşta sanatla kucaklaşan Cahit Irgat, kırılmalarına, zaman-zaman sessiz kalışlarına karşın sanattan kopmamıştır.”  

Cahit Saffet Irgat’ı çok yönlü bir sanatçı, şair, romancı, Tiyatrocu ve sanata adanmış bir ömrün simgesi olarak görmek gerekecektir.

 ŞİİR KİTAPLARINDAN BAZILARI:Bu Şehrin Çocukları 1945,Rüzgarlarım Konuşuyor 1947,Ortalık 1952, Cahit Irgatın Türküsü 1969, uyku,Dünyamız .Önemli Romanlarından biride,:Geri Dönemezsin (1947)

ROL ALDIĞI FİLMLERİN BAZILARIDA ŞUNLAR: Casus Kıran / Yedi Canlı Adam 1970,İntikam Yemini 1969,Ana Mezarı 1969,Anadolu Soygunu 1969,Boğaziçi Soygunu 1969,Seninle Ölmek İstiyorum 1969,Fakir Kızı Leyla 1969,Lekeli Melek 1969,Casus Kıran 1968,Dağları Bekleyen Kız 1968,Beşikteki Miras 1968,Sevemez Kimse Seni 1968,Leylaklar Altında 1968,Eşkiya Kanı (Hakimo) 1968,Ana Hakkı Ödenmez 1968,İftira 1968,Erikler Çiçek Açtı 1968,Şeyh Ahmet 1968,Baharda Solan Çiçek 1968,Son Vurgun 1968,Urfa İstanbul 1968,Sabahsız Geceler 1968,Kader 1968,Kara Duvaklı Gelin 1967,Killing Canilere Karşı 1967,Soy Ve Öldür 1967,Kelepçeli Melek 1967,Çelik Bilek 1967,Kurbanlık Katil 1967,Krallar Ölmez 1967,Düşman Aşıklar 1967,Killing İstanbul'da 1967,Killing Uçan Adam'a Karşı 1967,Caniler Kralı Killing 1967,Ölüm Saati 1967,Acı Günler 1967,Son Gece 1967,Kozanoğlu 1967,Çalıkuşu 1966,Yedi Dağın Aslanı 1966,Kanlı Mezar 1966,İhtiras Kurbanları 1966,Bar Kızı 1966,Aslanların Dönüşü 1966,İntikam Ateşi 1966,Fatih'in Fedaisi 1966,Kıran Kırana 1966,Meydan Köpeği 1966,Para Kadın Ve Silah 1966,Sana Layık Değilim 1966,Aşk Mücadelesi 1966,Altın Küpeler 1966,Kasımpaşalı 1965,Siyah Gözler 1965,Hırsız 1965,Dünkü Çocuk 1965,Çapkınlar Kralı 1965,Dört Deli Bir Aptal 1965,Severek Ölenler / Kartalların Öcü 1965,Tehlikeli Adam 1965,Ekmekçi Kadın 1965,Şeytanın Uşakları 1964,Mor Defter 1964,Dullar Tercih Edilir 1964,Yasak Aşk 1961,Sığıntı 1960,Kıtipiyoz'a Tuzak / Fosforlu'nun Oyunu 1959,Karasu 1958,Büyük Sır 1956,Kara Çalı 1956,Günah Bizimdir 1956,Sevdiğim Sendin 1955,Safiye Sultan 1955,Sahildeki Kadın 1954,Drakula İstanbul'da 1953,Altı Ölü Var / İpsala Cinayeti 1953,Aşk Izdırabtır 1953,Cinci Hoca 1953,Kezban 1953 Mahallenin Namusu 1953,Kızıltuğ 1952,Can Yoldaşı 1952,Deli 1952,Göçmen Çocuğu 1952,İmralı'dan Doğan Güneş 1952,Kan Kardeşler 1952,Kubilay 1952,Sabahsız Geceler 1952,Yavuz  Sultan Selim Ağlıyor 1952,Yıldırım Beyazıt Ve Timurlenk 1952,Dudaktan Kalbe 1951,Vatan ve Namık Kemal 1951,Vatan İçin 1951,İstanbul'un Fethi 1951,Barbaros Hayrettin Paşa 1951,Lale Devri 1951,Hayat Acıları / Gülnaz 1951,Bırakılan Çocuk, 1950,Estergon Kalesi, 1950,Kapanan Gözler 1950,Onu Affettim 1950,Parmaksız Salih 1950,Soysuz 1950,Üçüncü Selim'in Gözdesi 1950,Fato / Ya İstiklal Ya Ölüm 1949,İstiklal Madalyası 1948,Gençlik Günahı 1947,Seven Ne Yapmaz 1947,Büyük İtiraf 1947,Toros Çocuğu 1946,Senede Bir Gün 1946,Onüç Kahraman 1943,Kahveci Güzeli 1941,Yılmaz Ali 1940,Şehvet Kurbanı 1940 .

Hazırlayan/Seyit SÜREN