Sivilce oluÅŸumu için baÅŸlıca dört faktör mevcuttur. Bunlar Deride aşırı sebum(yaÄŸ) salgısı, Folikülerkeratinizasyon (Kıl folikül açıklığında tıkaç oluÅŸumu), Mikroorganizmaların (propionibakteriyumaknes) çoÄŸalması ve Enflamasyon (yangı) oluÅŸumudur.

Deride artmış sebum salgısı: Deri altında yerleÅŸen yaÄŸ bezleri sebum denilen yaÄŸ salgısını üretir. Üretilen sebumkıl köküne açılan kanallar aracılığı ile deri yüzeyine iletilir ve cildin nemli ve saÄŸlıklı kalması saÄŸlanır. Sebum üretiminin akne vulgarisi olan kiÅŸilerde arttığı ve hastalığın ÅŸiddeti ile paralellik gösterdiÄŸi bilinmektedir. YaÄŸ bezlerinin aktivitesi yaÅŸ ve cinsiyete göre deÄŸiÅŸmektedir. 15-35 yaÅŸları arasında maksimum olan sebumüretimi ; kadınlarda her 10 yılda bir %32, erkeklerde ise % 23 oranında azalmaktadır.

YaÄŸ bezi aktivitesini etkiyen en önemli unsur hormonlardır. Sebum yapımı hormonal kontrol altındadır. Androjen hormonları sebum yapımını tetiklemekte, östrojenler ise baskılanmaktadırlar. Özellikle geç yaÅŸlarda ortaya çıkan ve ÅŸiddetli seyreden durumlarda androjen düzeyleri normalin üstünde bulunmuÅŸtur. Polikistikoversendromunun da akne ile iliÅŸkili olabileceÄŸi bilinmektedir. Beslenmenin yaÄŸ bezi aktivitesinde etkili olabileceÄŸi düÅŸünülmüÅŸ ancak böyle bir baÄŸlantı ne hayvanlarda ne de insanlarda gösterilememiÅŸtir.

Mikroorganizmalar: Akne vulgaris oluÅŸumunda mikroorganizmaların rolü olmakla birlikte akne bulaşıcı bir mikrobik hastalık deÄŸildir. Normalde kıl keselerinde (foliküllerde) bulunan ve akne vulgariste çoÄŸalan mikroorganizmalar; propionibacteriumacnes, stapylococcusepidermidis ve lipofilik mayalardır(pityrosporum ovale). Propionibacteriumacnes adlı mikroorganizmanın  ergenlik döneminde arttığı bilinmektedir. Ancak akne ÅŸiddeti ile mikroorganizmaların çoÄŸalması arasında paralellik yoktur.

Enflamasyon (yangı ): Enflamasyon ; tıkaç oluÅŸumu, sebum salgısının artışı ve mikroorganizmaların bölgede çoÄŸalmasına  vücudun bağışıklık sistem hücrelerinin devreye girerek verdiÄŸi bir cevaptır.

Sivilcede klinik seyri etkilen faktörler ise; genetik yatkınlık, sıcak, terleme, UV ışınları ve strestir. Ayrıca 1970 yılına kadar akneli hastalarda çeÅŸitli yiyecekler yasaklanmış, ancak daha sonra yapılan çalışmalar, gıdaların akne vulgaris alevlenmesinde  rol oynamadığı, beslenme alışkanlığının akne ÅŸiddeti ile iliÅŸkili olmadığını ortaya koymuÅŸtur.Yine akne vulgaris, kadın olguların %60-70’inde menstürasyondan (adet döneminden) 2-7 gün  önce ÅŸiddetlenmekte ve 7-10 gün sonraya kadar devam etmektedir.

Akne vulgaris tedavisi: Akne tedavisi tamamen hastaya özel olarak seçilen bir tedavidir. Tedavi seçimi lezyonların ÅŸiddetine, tabloda belirgin olan lezyonun türüne, hastanın yaşına ve daha önce uygulanmış tedavilere göre planlanır. Tedavide kullanılan ajanların (lokal veya sistemik) etkileri akneyi oluÅŸturan 4 mekanizmaya karşıdır. 1. Follikülerkeratinizasyonu düzelten (komedolitik), 2. Sebum/yaÄŸdüzeyiniazaltan, 3. Folliküldeki mikroorganizmaları azaltan 4. Antiinflamatuvar (yangıyı azaltan) etki gösteren ilaçlar.

Günümüzde akne tedavisinde en çok kullanılan topikal(deri yüzeyine uygulanan) ajanlar; vitamin A türevleri, benzoilperoksid ve topikal antibiyotikler ve bunaların kombinasyonlarıdır. Topikal preparatları baÅŸlamadan önce hastaya akne tedavisinin uzun süre devam edeceÄŸi, üç aydan önce beklediÄŸimiz etkinin görülemeyeceÄŸi ve preparatların sadece lezyon bölgesine deÄŸil, tüm yüze uygulanmasının gerektiÄŸi anlatılmalıdır.

Akne tedavisinde Sistemik tedavide antibiyotikler uzun yıllardır akne tedavisinde kullanılan preparatlardır hem mikroorganizma miktarını direkt olarak etkilemekte hem de antiinflamatuvar etkisi ile tedaviye yardımcı olmaktadırlar. Bunlar arasında tetrasiklin,doksisiklin,azitromisin , ertiromisin kullanılan diÄŸer antibiyotiklerdir. Hormonal tedaviler kadın hastalarda androjenlerinsebase bezler üzerindeki etkilerini engellemek amacıyla kullanılabilmektedir.

Akneyle ilgili bilinmesi gerekenler: Akne uzun sürelidir, dolayısıyla uzun süre tedavi gerektirir. Akne tedavi edilmezse iz kalma riski artar. KiÅŸinin evde yüzüyle oynaması, sıkması, kaşıması, iz kalma riskini artırır. Akne bir deri hastalığıdır.Tedavisi deri hastalıkları uzmanı hekimin alanına girer. Ä°laç tedavisi kiÅŸiye göre deÄŸiÅŸir. Bu nedenle arkadaÅŸtan, komÅŸudan ilaç tavsiyesi almak yanlıştır. Tedavide kullanılan ilaçlar çok çeÅŸitlidir. Ä°laç seçimini hekim, hastanın yaşına, cinsiyetine, sivilcelerin ÅŸiddetine, yaygınlığına göre yapar. Her ilaç her hastada uygun olmayabilir. Cilt bakımında hassas davranılmalı, hafif, deriyi soymayan temizleyiciler kullanılmalı, nonkomedojenik gözenekleri kapatıcı etkisi olmayan kozmetikler tercih edilmelidir.

Özel Optimed Hastanesi Deri ve Zührevi Hastalıkları KliniÄŸi

Uzman Doktor Burcu Minareci