EDİRNE'NİN ÜNLÜLERİ -19

15 Mart 1921 yılında Almanya’nın Berlin kentinde vafat etti.), İttihat ve Terakki kurucularından ve önde gelen liderlerinden olan Osmanlı devlet adamı.Babası Kırcaali'nin Çepelce köyünden, annesi de Anadolu’daki Dedeler köyünden buraya göçmüş Pomak ve Türk soylu ailelerdendir. 1898 ile 1908 arasında, Selanik Postanesinde posta memuru olarak görev yaptı. Sonunda, bu posta biriminde 10 yıl hizmet ettikten sonra, Selanik Postane başkanı oldu. Jön Türk hareketinin komplocusu ve İttihat ve Terakki Cemiyeti (İTC) üyesi olduğu için görevden alındı. Ancak, 1908 Jön Türk Devrimi'nden sonra Edirne milletvekilliği, dahiliye nazırlığı (içişleri bakanlığı) ve 1917'de sadrazamlık yapmıştır. 1909 yılında kurulan Hür ve Kabul Edilmiş Masonlar Büyük Locasının ilk büyük üstadı olarak 1 yıl görev yapmıştır. Temmuz 1913 yılında Başbakan Mahmud Şevket Paşa'nın öldürülmesinden sonra, Talat Paşa tekrar İçişleri Bakanı oldu. Enver Paşa ve Cemal Paşa ile Talat Paşa Üç Paşalar adlı bir grup kurdu.

Birinci Dünya Savaşı yılları
Mehmet Talat Paşa, I. Dünya Savaşı sırasında İttihat ve Terakki Cemiyetinin en belirleyici isimlerindendir. Osmanlı tebalı Ermeni vatandaşlara uygulanan tehcir kararını Dahiliye Nazırı (İçişleri Bakanı) olduğu 1915 yılında bizzat planlamış ve uygulamayı organize etmiştir. Bolşevik Devriminin gerçekleşmesiyle savaştan çekilen Rusya ile 3 Mart 1918'de imzalanan Brest Litovsk Barış Antlaşması'na Osmanlı Devleti temsilcisi olarak imza atan Talât Paşa'nın çabaları neticesinde Rusya, 1878'de 93 Harbi sırasında işgal ederek aldığı tüm toprakları (Ardahan, Kars, Artvin ve Batum) Osmanlı Devleti'ne geri vermiştir. Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'ndan yenilgi ile ayrılacağı görülünce, İttihat ve Terakki'nin bir kısım ileri gelenleri ile birlikte, 3 Kasım 1918'de İstanbul limanında bekleyen bir Alman denizaltısı ile Berlin'e kaçtı. Sadece bir hafta sonra Osmanlı Devleti Müttefiklere teslim oldu ve Mondros Mütarekesi imzalandı. 1918 yılında ülkeyi terk etmiştir. Bu dönemde Osmanlı Devleti Talat Paşa'yı yargılamıştır.
Suikast
Talat Paşa'nın, İstanbul'un Şişli ilçesindeki Abide-i Hürriyet'in çevresinde yer alan mezarı.Osmanlı'nın I. Dünya Savaşı'nda aldığı yenilginin ardından yurt dışına kaçarak yerleşen Mehmed Talat, 15  Mart 1921 tarihinde, Berlin'nin Charlottenburg semtindeki Hardenbergstrasse'deki evinden dışarı çıktıktan sonra, bir Ermeni komitacı ve Ermeni Devrimci Federasyonu üyesi olan Soğomon Tehliryan adlı terörist tarafından suikasta uğrayarak yaşamını yitirmiştir.^[6] Soğomon Tehliryan cinayeti işlediğini itiraf etti. İki günlük suikast denemesinden sonra, tehcirde geçirdiği travma nedeniyle ve cinnet geçirdiği gerekçesiyle Alman mahkemesi tarafından suçsuz bulundu. Tehliryan, Alman Mahkemesinde 1.5 günlük bir yargılama sonrasında beraat etmiştir.Soğamon Tehliryan tarafından öldürülüşünün ardından TBMM'nin 1926 yılında kabul ettiği bir kanunla ailesine ev tahsis edilmiş ve şehit aylığı bağlanmıştır. Ölümünden sonra Berlin'de Türk Mezarlığına gömülen Mehmet Talat Paşa'nın mezarı, 1943 yılında alınan Bakanlar Kurulu kararı ile Türkiye'ye taşınmış ve Abide-i Hürriyet şehitliğine gömülmüştür.
EMİN Ongan(Klasik Türk Müziği Bestecisi)

Emin Ongan  1 Eylül 1906 yılında  Edirne’de doğdu ve  3 Şubat  yılında, İstanbul’da vefat etti. Üsküdar Musiki Cemiyeti'nin mimarı Klasik Türk müziği bestecisi.Babası Cerrah Kolağası Ahmet Bey ve annesi Çaplıoğulları’ndan Zehra Hanım’dır.Ailesi Balkan Savaşı’ndan sonra İstanbul’a gelerek Üsküdar’a yerleşti. İlköğrenimini Ravza-i Terakki Mektebi’nde tamamladı. Ortaokulu ve liseyi Edirne Sultanisi'nde okudu. Daha sonra tekrar İstanbul’a gelerek Üsküdar’a yerleştiler.1925 yılında Anadolu Spor Kulübü’nde Mildan-zade Niyazi Bey'in talebesi olan Tamburi Süreyya Bey'in yönettiği musiki topluluğuna iştirak etti. Bu toplulukta sadece Darülfünun öğrencileri bulunuyordu.Emin Ongan, ailesinin İstanbul Üsküdar’a yerleşmesi sonucu 1927 yılında o zamanki adı Dar-ül Feyz-I Musiki Cemiyeti olan Üsküdar Musiki Cemiyeti’ne ilk musiki derslerini Mızıkalı Celâl Bey’den aldı. Bestekâr Ziya Bey’den makam, usul ve repertuar öğrendi. Hanende Arap Cemal ve Edip Nazım Bey ile çalıştı.1945’te İstanbul Belediye Konservatuvarı' İcra Heyeti 'nde koro yöneticiliği ve keman sanatkârı olarak çalışmaya başladı. İstanbul Radyosunda uzun yıllar görev yaptı. Son  olarak İ.T.Ü. Devlet Konservatuarı’nda öğretim üyesi olarak görev yaptı.1 Eylül 1951 tarihinde saz sanatkârı olarak İstanbul Radyosu’nda çalışmaya başlayan Emin Ongan’ın hayatının en büyük kısmı bugün onun ismini almış olan Üsküdar Musiki Cemiyeti'nde geçmiş; 50 yılını verdiği cemiyet onun çalışmalarıyla onun en büyük eseri olmuştur. 1985'te vefat eden bestekar Karacaahmet Mezarlığı'na defnedilmiştir.
Şaziye Moral (Tiyatro-Sinema ve Seslendişrme sanatcısı)
Şaziye Moral tiyatro, sinema ve seslendirme sanatçısıdır. 1903 yılında Bulgaristan’ın Kırcaali kasabasında dünyaya geldi ve daha küçük yaşlarda iken Ailesi Edirne’ye göç etti.İlk,orta ve lise tahsinini burada tamamladıktan sonra İstanbul’a giderek Tiyatro eğitimi aldı. 9 Nisan 1985, İstanbul’da vefat etti. Cumhuriyetin ilanından önce sahneye çıkan ilk iki Müslüman kadın oyuncudan biridir.İstanbul'da Darülmuallimat'ta okudu. 1919'da Celal Yakup'un Kırık Kalp oyunuyla ilk kez sahneye çıktı. Ama Müslüman kadınların tiyatroda oynamasının yasak olduğu gerekçesiyle polis kovuşturmasına uğradı. Amatör bir toplulukla turnelere çıktıktan sonra 1924'te Darülbedayi'ye girdi. 1977'de emekli olana değin 200'ü aşkın oyunda, 60'tan fazla filmde rol aldı. Dönemin en çok aranan karakter oyuncularının başında yer alan Şaziye Moral uzun sürede sinemada seslendirme çalışmaları yaptı.
Hazırlayan/Seyit SÜREN