Trakya'daki il, ilçe ve beldelerimizi tanıyalım...

Osmanlılar Döneminde Babaeski'deki kurum ve kuruluşlar

KÜLTÜR SANAT 25.03.2015 17:08:00 0
Trakya

Günümüzde ki il yıllıklarının karşılığı olan salnameler, ait oldukları vilayetin idari teşkilatı, memur listeleri, mahalli tarihi, eski eserleri, coğrafyası ve iktisadi faaliyetlerini içermektedir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda salnameler 1865 yılından itibaren çıkartılmaya başlanmış, ilk olarak Trabzon Vilayeti Salnamesi yayınlanmıştır. 1870 yılından itibaren de Edirne Vilayet Salnameleri çıkartılmaya başlanmış ve Edirne Vilayet Salnamelerinin sonuncusu 1901 yılına aittir. 1145 sayfadan ibaret olan 1901 salnamesinde Edirne ve Edirne'ye bağlı sancak ve kazalar ayrı başlıklar altında anlatmıştır.

BABAESKİ OSMANLI DÖNEMİNDE’DE KIRKKİLİSEYE BAĞLI KAZA İDİ

Osmanlılar döneminde Edirne, Kırk Kilise (Kırklareli), Tekfur Dağı (Tekirdağ), Gelibolu, Gümülcine, Dedeağaç, Dimetoka sancaklarını kapsayan büyük bir vilayettir Bu vi]ayet sınırları içersinde Babaeski de, Baba-i Atik "Babaeski" adı altında, Kırk Kilise Sancağına bağlı bir kaza olarak yer almaktadır. Edirne Salnamelerinden,o dönemde Babaeski'nin nüfusunu, Müslüman ve gayrimüslimlerin oluşturduğunu Öğrendiğimiz gibi, mahalle sayıları ile Babaeski'ye bağlı köy sayıları hakkında da bilgi almaktayız.Örneğin: 1870 yılı Salnamesinden  Babaeski'de; 838'i Müslüman, 2658'i gayrimüslim olmak üzere toplam 3496 erkek, 474'ü Müslüman, 974'ü gayrimüslim olmak üzere toplam 1348 kadın bulunduğunu o dönemde Babaeski'nin toplam nüfusunun 4944 olduğunu ve 2 mahalle ile 25 köyden oluştuğunu;1901 Salnamesinde ise, Babaeski'nin nüfusun 5344 erkek, 4994 kadın olmak üzere toplam 10338 müslim ve 2900 erkek, 2707 kadın olmak üzere toplam 5607 Rum ve 703 erkek ve 629 kadın toplam 6310 Bulgar'dan oluştuğunun, Rum ve Bulgarlarla birlikte Babaeski'nin toplam nüfusunun 17257 olduğunu öğrenmekteyiz. Burada Babaeski'nin nüfusu verilirken, bu ilçeye bağlı nahiye ve köylerle birlikte toplam nüfusu verilmiştir.Aynı Salnamede,1901 yılında Babaeski'nin; Çengelli, Karahalil ve Mandıra nahiyeleri ile birlikte 35 köyü bulunduğu ve merkezde 4 mahalle, 682 hane olduğu ve toplam nüfusun 2763 olduğu yazılmaktadır.

BİR ÇOK TARİHİ BİNA BUGÜN YOK OLMUŞ DURUMDA

 1901 Salnamesinde, Babaeski'de 17 odalı ve 2 salonlu bir hükümet konağından bahsedilmektedir. H:1337/M:1919 yılında tamir edilmesi için ödenek istenen, tamir edildikten sonra da uzun yıllar ayakta duran ve Babaeski'ye hizmet veren bu hükümet konağı, tarihi dokusuyla birlikte korunması gerekirken, ne yazık ki bıj gün artık mevcut değildir içlerinde Babaeski Belediye binası da dahil olmak üzere, yok olan binalar ve tarihi çeşmeler gibi o da yıkılarak yok olmuştur Bugün yerinde, Babaeski Belediye Binası bulunmaktadır.Ayrıca 1901 yılı Edirne salnamesinde: "Babaeski'de; bir emlak-ı hümayun dairesi, 1 telgrafhane, bir rüştiye, üç ilkokul, Cedit Ali Paşa vakfından bir cami, altı çeşme, 2'si kasabada ve S'i istasyonda olmak üzere 7 otel, 4 han, bir kilise,2 su değirmeni, kasaba içersinde Müslim ve gayri Müslimlere ait 39 okul, 8 Rum ve 3 Bulgar kilisesi, 11 değirmen, 6 kiremithane ve tugla ocağı ve 3412 hane , Fatih tarafından T tç Edirne Araştı rma *L t Dp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji ABD Öğretim Görevlesi ve re Uygulama Merkezi Yönetim Kurulu üyesi  söylenecekler beldesi Babaeski  21 medresesi ile birlikte yaptırılmış olan bir cami ile mahallelerde birer mescit vardır" denilmektedir.

PADİŞAH FERMANIYLA BAZI ZAVİYELER YIKTIRILMIŞ

 Gerek Evliya Çelebi, gerekse Edirne salnamelerinin bundan önceki sayılarında Babaeski'de bir tekkenin bulunduğundan söz edilmekte ise de, Ahmet Badi Efendi Riyaz-ı Belde-i Edirne adlı eserinde, Yeniçeriliğin kaldırılmasından sonra padişah fermanıyla yıktırılan Edirne ve civarındaki Bektaşi Tekkeleri arasında Babaeski kasabası içinde Sarı Saltuk Zaviyesinin de bulundugunu yazmaktadır. Salnamelerde Babaeski'de bulunan resmi kurum ve kuruluşlar ayrı ayrı ele alınarak, buralarda görev yapanlar isimleri ile birlikte ayrı ayrı gösterilmiştir.

1870 VE 1901 SALNAMELERİNDEN ÖRNEKLER

 Babaeski'de resmi kurumlarda çalışanların yıllara göre, tek tek isimlerini burada yazmamıza imkan olmadığından, sadece 1870 ve 1901 salnamelerini örnek vermekle yetineceğiz. Fakat aradaki önemli değişiklikleri belirtmeden de geçmiyoruz.

1870 YILI EDİRNE SALNAMESİ'NE GÖRE

BABAESKİ

Kaymakam: Sadık Efendi

Naib (Hakim): Şükrü Efendi

Mal Müdürü: Kadri Efendi

Sandık Emini: Tataşaki Ağa

İDARE MECLİSİ

REİS : Kaymakam

AZALAR: Hacı Hüseyin Efendi

Mehmet Galip Efendi

Hacı Hristaki Efendi

Kostanti Efendi

DAVA MECLİSİ

REİS : Naib(hakim) Şükrü Efendi

AZALAR: Mehmet Rıfat Ekndi

Hüseyin Ağa 

Yorgulaki Ağa

Dimyo Ağa

BELEDİYE MECLİSİ

REİS : Mehmet Şerif Efendi

AZALAR: Halil Ağa

Nikolaki Ağa

Hacı Yunaki Ağa

Sadık Ağa 

Mehmet Izzet Ağa

Dimyo Oğlu Kostanti Ağa

Tutuş Ağa

MENAFİ-İ UMUMİYE SANDIĞI VEKİLLERİ

Mehmet İzzet Ağa

Hüseyın Ağa

Tutuş Ağa

Katip : Hüsmen Efendi

Sandık Emini : Diğer Tutuş Ağa 

 

ZİRAAT KOMİSYONU

REİS: Hacı Mustafa Ağa

Izzet Ağa 

Ahmet Ağa 

Hacı Hristaki Ağa

Siyaşenaki Ağa

Yunaker Ağa

1901 YILI EDİRNE SALNAMESİ'NE GÖRE BABAESKİ

Kaymakam: Ismail Hakkı Efendi

Naib (Hakim): Mehmet Sadık Efendi

KAZA İDARE MECliSİ

REİS : Kaymakam

AZALAR: Naip Efendi 

Müftü: hafız Şevki Efendi

Mal Müdürü: Hafız Şükrü Efendi 

Tahrirat Katibi : Murtaza Efendi 

Metropohid Vekili : Dimetru Efendi

DAVA MECliSİ

REİS : Naip Efendi 

AZALAR: Ömer Efendi

Dimetru Efendi 

Ticaret Azası: Ömer Efendi

Save Efendi

Tanaş Efendi 

Baş Katip: Mehmet Nuri Efendi 

Zahıt Katibi : Arif Efendi

Müda-i Umumı Maarif Vekili : Ali Efendi

Müstantik (Sorgu Hakimi) : Mustafa Sami Efendi

Mukavelat Mahriri : Nuri Efendi

EMLAK-I HÜMAYUN İDARESİ

Merkez şefi : İbrahim  Efendi 

Muavini : Ahmet Hami Efendi 

Baş Katip : İbrahim Efendi

Katib-i safi: İzzet Efendi 

Tapu Katibi : Esat Efendi

VASITA-t NAKEİYE-İ ASKERİYE KOMİSYONU

REİS : Kaymakam  Bey

AZALAR : Nalhant Mehmet Ağa 

İzzet Ağa 

Tristaki Efendi

TİCARET VE ZİRAAT VE SANAYİ ODASI

REİS : Halil Ağa 

AZALAR :Raif Efendi 

Save Civanidi Efendi

Kostanti Efendi

ZİRAAT BANKASİ ŞUBESİ

REİS : Ömer  Efendi 

AZALAR: Izzet Ağa 

Ananuş Ağa

Iristaki Ağa

Muhasebe Katibi Vekili Nuri Efendi.

Hazırlayan Seyit SÜREN